Ιερά Μονή Παναγίας Περιβλέπτου. του Νίκου Καρατζά
Αναδημοσίευση από messapianews
ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΥΒΟΙΑΣ:
Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΛΕΠΤΟΥ
ΙΣΤΟΡΙΚΟ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Μια ακόμη Μονή με σημαντική ιστορική αλλά και αρχαιολογική σημασία για την περιοχή των Πολιτικών, τον Δήμο Μεσσαπίων – Διρφύων και ευρύτερα για ολόκληρη την Εύβοια, αποτελεί το μοναστήρι της Παναγίας Περιβλέπτου, στα Πολιτικά, το οποίο στέκει αγέρωχο παρά τα πολλά έτη, τις πολλές κακουχίες και τους πολλούς κατακτητές που πέρασαν.
Η Μονή έχει ιδρυθεί σε έναν μικρό λοφίσκο, στους πρόποδες των γύρω λόφων, διατηρώντας, δυστυχώς, σήμερα μόνον το καθολικό της Μονής και τμήμα του περιβόλου της. Ο ναός φέρει το σχήμα του σταυροειδούς εγγεγραμμένου μετά τρούλου, ο οποίος στηρίζεται σε τέσσερα στηρίγματα. Τα δυο ανατολικά, ακόμη και σήμερα είναι μαρμάρινοι κίονες, ενώ από τα δυο δυτικά, το ένα έχει την μορφή ρωμαϊκής ενεπίγραφης στήλης, και το άλλο το σχήμα του κτιστού πεσσού. Πιθανότατα τα δυο τελευταία στηρίγματα να αποτελούν προσθήκες στο ναό και να αντικατέστησαν τους κίονες, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν χρονολογείται και η ανακατασκευή του άνω τμήματος του ναού. Οι αλλαγές πιθανόν να μην σταμάτησαν μόνον στους κίονες, καθώς οι καμάρες του «σταυρού» όσο και τα πλάγια κλίτη του ναού, σήμερα καλύπτονται από κυλινδρικές καμάρες. Οι πολλές φάσεις ανακατασκευών και επεμβάσεων, είναι εμφανείς και στις στέγες των κλιτών του ναού, καθώς και τα τρία κλίτη καλύπτονται από μια δικλινής στέγη, ενώ κατά τους Βυζαντινούς χρόνους τα δυο πλαϊνά κλίτη στεγάζονταν πάντοτε με χαμηλότερου ύψους στέγη αφήνοντας να διαγράφεται ανάγλυφος ο «σταυρός» στη στέγη.
Ιδιαίτερης προσοχής αρχιτεκτονικά τμήματα του ναού και σε αρκετά καλή κατάσταση αποτελούν το δάπεδο, τα θωράκια αλλά και διάφορα αρχιτεκτονικά γλυπτά μέλη. Το περίφημο μαρμαροθετημένο δάπεδο, με τα ποικίλα γεωμετρικά σχήματα και θέματα και τους διάφορους συνδυασμούς, διασώζει σε καλή κατάσταση έντονα χρώματα, όπως το πορφυρό, το βαθύ και ανοικτό πράσινο, το πορτοκαλοκίτρινο, το λευκό και το γαλάζιο. Ο τύπος του κοσμήματος που διασώζεται στο εσωτερικό του πλαισίου είναι γνωστό ως πενταόμφαλο, όσοι και οι ομφαλοί που διασώζονται στο διακοσμητικό ορθογώνιο πλαίσιο του δαπέδου. Επίσης, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, στο ναό ανακατασκευάστηκε το τέμπλο, του οποίου τα θωράκια κοσμούσαν μαρμάρινες πλάκες με διακόσμηση. Τα μαρμάρινα θωράκια έφεραν διακοσμητικά θέματα με κύκλους, τετράγωνα, ενώ ένα θωράκιο διασώζει διάφορα φυτικά μοτίβα, όπως στεφάνι δάφνης, περιελισσόμενα φύλλα και φύλλα σε σχήμα λόγχης. Ένα από τα θωράκια του ναού φέρει στο πίσω μέρος μια ρωμαϊκή τιμητική επιγραφή αφιερωμένη στον αυτοκράτορα Κλαύδιο (41 – 54 μ Χ.). Πολύ πιθανό αυτό το αρχιτεκτονικό μέλος να αποτελεί τμήμα σε δεύτερη χρήση.
Η χρονολόγηση της μονής επιδέχεται πολύ συζήτηση αλλά και πολλές αμφισβητήσεις. Μια σίγουρη χρονολόγηση, η οποία μπορεί να γίνει δεκτή, είναι η χρονολογία τοιχογραφήσεως του ναού που έγινετο έτος 1668, η οποία γίνεται γνωστή από μια επιγραφή που σώζει η εικόνα της Αποκαθηλώσεως του Χριστού. Σε αυτήν την επιγραφή σώζονται και τα ονόματα της οικογένειας των χορηγών για την τοιχογράφηση του ναού.
Ο ναός αναφέρεται, όμως, και σε ένα σιγίλιο του 1572, στοιχείο που βεβαιώνει μια πρωιμότερη χρονολόγηση του 16ου αι. Η χρονολόγησή του, είναι πολύ αρχαιότερη από του 16ου αι., όπως αποδεικνύει η έντεχνη πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιία στο κάτω τμήμα των τοιχών του ναού, καθώς και το μαρμαροθετημένο δάπεδο και τα γλυπτά θωράκια της Μονής. Ο ναός χρονολογείται πως κατασκευάστηκε κατά το 11ο ή 12ο αι. μ.Χ.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΠ. ΚΑΡΑΤΖΑΣ,
Ιστορικός - Αρχαιολόγος
ΠΑΛΙΑ ΨΑΧΝΙΩΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
